Wat is een hangtrauma en hoe ontstaat het?
Eenvoudig gezegd is een hangtrauma een shocktoestand voor de bloedsomloop en ontstaat wanneer iemand gedurende langere tijd in een hangende en daarmee voor een mens onnatuurlijke positie blijft - met name wanneer het lichaam verticaal omlaag hangt. Bij gebruik van valbeveiligingen kan dit het geval zijn wanneer een val in een opvangvoorziening (gordel) plaats heeft gevonden en de persoon:
- gewond is en niet meer of slechts beperkt kan bewegen
- bewusteloos is
- de opvanggordel niet volgens voorschrift gebruikt heeft
- geen hangtest met de opvanggordel heeft uitgevoerd en de gordel niet correct ingesteld heeft
Het bloed hoopt zich uiteindelijk op in het onderste deel van het lichaam, in de omlaag hangende ledematen, waardoor de bloedcirculatie wordt verstoord. (in mindere mate kent men dit effect ook door te lang staan en de daaruit voortkomende problemen met de bloedcirculatie.) Daarnaast kunnen vooral de levensreddende gordels de bloedvaten door insnijden vernauwen. Hierdoor word de bloedsomloop nog sneller verstoord en kan een hangtrauma ontstaan.
Verstoring van de bloedsomloop leidt tot bewusteloosheid en levensgevaar.
De bloedtoevoer naar de hersenen wordt door de hangende positie beperkt. Dit kan leiden tot zuurstofgebrek en een ophoping van koolmonoxide in het bloed. Dit heeft tot gevolg dat de persoon bewusteloos kan raken. Verder kan er op grond van de verstoring van de bloedsomloop en bewusteloosheid niet alleen schade aan andere organen maar bestaat er ook acuut levensgevaar!
Hoe herkent men een hangtrauma?
In principe kan een hangtrauma onder de hierboven genoemde omstandigheden optreden na elke val in een PVU. Een beperking tot en met het uitblijven van de beweging verhoogt het risico. Snel handelen is vereist, zowel voor de gevallen als voor de observerende persoon.
Wanneer men zelf is gevallen, kunnen bijvoorbeeld duizeligheid, een dof gevoel in de ledematen of diverse problemen met de het hart en de bloedsomloop zichtbaar worden. Dit kan echter ook volledig achterwege blijven of deze symptomen zijn na de shock door de val niet meer echt herkenbaar.
Wanneer men een val waarneemt kan een bleke huid of een gebrekkige oriëntatie van de gevallen persoon een aanwijzing zijn voor een hangtrauma. Bewusteloosheid is in elk geval DE serieus te nemen waarschuwing: denk bij elke waargenomen val met bewusteloosheid direct aan de mogelijkheid van een hangtrauma! Andere symptomen kunnen door de waarnemer niet altijd worden herkend maar het slachtoffer kan toch snel het bewustzijn verliezen.
een hangtrauma kan binnen enkele minuten en ook zonder zichtbare symptomen ontstaan, in de regel echter na uiterlijk 20 minuten. Hoe lang deze periode is, verschilt per individu. Daarom is een hangtrauma zo gevreesd.
Gedrag bij verdenking van een hangtrauma
Het beste is vanzelfsprekend om helemaal niet te vallen - neem alle veiligheidsmaatregelen en let altijd op tijdens de uitvoering van uw werkzaamheden wanneer u werkt in een omgeving waar gevaar voor vallen bestaat. Een val is echter niet volledig te voorkomen. Neem daarom de volgende adviezen in acht:
Het activeren van de beenspieren ondersteunt de bloedsomloop
Bent u zelf gevallen en nog bij bewustzijn, moet u al het mogelijke doen om uw bloedsomloop te ondersteunen. Dit kunt u bewerkstellingen door de beenspieren te activeren. Deze spieren voeren een soort pompwerking op het bloed uit waardoor de bloedtoevoer naar de hersenen in stand wordt gehouden. Met de juiste veiligheidsvoorziening of een geïmproviseerde lus in de kabel kunt u de benen ontlasten door de benen in een horizontale positie te brengen en door beweging actief te houden voor zover u daartoe in staat bent. Het beste is wanneer u de benen tegen een weerstand in beweging kunt houden. Dit simuleert een normale loopbeweging.
De beenspieren hebben met betrekking tot de bloedsomloop een essentiële pompfunctie en zorgen voor een gezonde doorbloeding. Dit is bijvoorbeeld ook van belang bij het voorkomen van trombose (bloedstolling). Wanneer de benen bewogen worden - vooral ook tegen een weerstand - worden de pompwerking en de bloedsomloop gestimuleerd. Er wordt zuurstof naar de hersenen gevoerd en de kans op bewusteloosheid wordt verminderd.
Waarschuw een noodarts en neem eerste hulp maatregelen
Wanneer u de val van een collega heeft waargenomen en een hangtrauma vermoed, moet u onmiddellijk een noodarts waarschuwen! Een hangtrauma wordt in medische termen beschouwd als een shocktoestand en moet op de juiste manier door een arts worden behandeld. Het is van belang om de gevallen persoon zo snel mogelijk uit de positie te bevrijden. Neem echter ook uw eigen veiligheid in acht. Er moeten eerste hulp maatregelen worden genomen. Neem het reddingsplan in acht. Plaats de persoon in een vlakke positie wanneer het slachtoffer niet aanspreekbaar is of wanneer dit als het meest aangenaam wordt ervaren.
Zo kan het risico voor een hangtrauma worden verkleind:
door de fabrikant en de gebruiker gecontroleerde en geteste producten zijn een belangrijke factor voor een passende bescherming tegen vallen en een mogelijk hangtrauma. Andere belangrijke factoren zijn bij een noodgeval de persoonlijke kennis over de correcte toepassing van de gebruikte veiligheidsuitrusting en correct handelen zoals de situatie vereist. Om het risico van een hangtrauma te verminderen, neemt u deze adviezen in acht:
- let bij de keuze voor een persoonlijke veiligheidsuitrusting tegen vallen op gecertificeerde kwaliteit en de geldende normen.
- Maak gebruik van de mogelijkheid voor een professioneel advies voor uw valbeveiliging.
- Bij correct gebruik en de juiste vakkennis voor het gebruik van een persoonlijke veiligheidsuitrusting die kan worden opgedaan tijdens scholingen, kan het gevaar voor een hangtrauma worden beperkt.
- Ook het in acht nemen van de reddingsmaatregelen beperkt de ernstige gevolgen van een val.
