Bevestigingssysteem en valstopsysteem - Wat is het verschil?

Beide systemen maken deel uit van een valbeveiliging die bij werken op gevaarlijke hoogte (daken, bouwplaatsen, industrie etc.) wettelijk is voorgeschreven en waarbij gebruik van een persoonlijke veiligheidsuitrusting (PVU) verplicht is.

Lees verder voor meer details over bevestigings- en valstopsystemen. Aan de hand van de uitleg van de onderdelen van beide systemen en een aantal heldere praktische voorbeelden, zal het verschil tussen beide systemen duidelijker worden. 

Wat is een bevestigingssysteem?

Zoals de naam al aangeeft, wordt de gebruiker aan een bevestigingssysteem bevestigd.  Bij een valbeveiliging betekent dit, dat de gevarenzone waar een val mogelijk is, niet kan worden bereikt. De valrand - bijvoorbeeld de rand van een dak - kan dus niet worden overschreden. Hierdoor wordt het risico van vallen verminderd.

Een bevestigingssysteem voorkomt dus dat een persoon valt door de gebruiker op een bepaalde plaats resp. afstand tegen te houden. De beveiligde persoon draagt hiervoor een positioneringsgordel in de vorm van een persoonlijke veiligheidsuitrusting (PVU) die met behulp van een geschikt bevestigingsmiddel aan een zogenaamde verankeringsvoorziening wordt bevestigd.

Onderdelen van een bevestigingssysteem

Een bevestigingssysteem voor valbeveiliging bestaat uit:

1. Verankeringsvoorziening
2. Bevestigingsmiddel
3. Positioneringsgordel

Een verankeringsvoorziening is bijvoorbeeld een dakbeveiligingshaak op een schuin dak of een kabelbeveiligingssysteem op een plat dak. Daaraan wordt dan het bevestigingsmiddel - bestaande uit een kabel met een bevestiging inclusief een karabijnhaak - aan één van de uiteinden bevestigd. Het andere uiteinde wordt aan de positioneringsgordel (= persoonlijke veiligheidsuitrusting) direct aan de gebruiker bevestigd. 

Op de juiste manier toegepast, wordt de bewegingsradius van de gebruiker door een bevestigingssysteem zodanig beperkt dat de gebieden waar gevaar voor vallen bestaat niet eens bereikt kunnen worden. Een vaste lengte of een maximaal instelbare lengte van het bevestigingsmiddel wordt aangeraden. Op deze manier wordt de gebruiker door het systeem veilig tegengehouden.

Toepassingsvoorbeelden PVU Bevestigingssysteem voor een plat dak

Ook op platte daken bestaat een hoog risico voor vallen omdat het vlakke oppervlak een veilige indruk maakt, een geval van schijnveiligheid. Wanneer er geen collectieve bescherming is, bijvoorbeeld een reling, moet de valbeveiliging minimaal worden uitgevoerd in de vorm van een bevestigingssysteem met persoonlijke veiligheidsuitrusting (PVU). 

Met name door het gebruik van een plat dak als locatie voor stroomvoorziening met behulp van zonnepanelen heeft deze toepassing door frequenter begaan van het dakoppervlak aan betekenis gewonnen. Niet alleen bij de montage maar ook bij het latere onderhoud is het noodzakelijk om de daar werkzame medewerkers te beveiligen tegen vallen.

Kabelsysteem voor het bevestigingssysteem op een plat dak

Bij dit licht hellende platte dak is vóór de montage van de zonnepanelen een kabelbeveiligingssysteem gemonteerd zonder het dak te doordringen. In plaats van meerdere verankeringspunten wordt hier als bevestigingssysteem gebruik gemaakt van een vast kabelsysteem.

De monteurs stellen de juiste lengte van het bevestigingsmiddel in om de correcte werking van het systeem te waarborgen.

Wat is een valstopsysteem?

In een valstopsysteem wordt een vallende persoon opgevangen. Bij een valbeveiliging is dat noodzakelijk, wanneer het bereik van een bevestigingssysteem overschreden moet worden (overgang van een oranje naar een rode zone, zie hierboven) of wanneer vanwege plaatselijke voorschriften geen gebruik kan worden gemaakt van een bevestigingssysteem. 

In tegenstelling tot een bevestigingssysteem voorkomt een valstopsysteem dus niet de val maar worden de gevolgen van een val beperkt. De benodigde uitrusting voor het valstopsysteem is hierbij vergelijkbaar met een bevestigingssysteem, een verankeringsvoorziening, een bevestigingsmiddel, een PVU en daarnaast een valstopapparaat en / of een valdemper waarmee de krachten die bij een val op het lichaam inwerken, beperkt kunnen worden.

2 varianten van een valstopsysteem

In tegenstelling tot een bevestigingssysteem zijn er bij een valstopsysteem meerdere varianten voor de opbouw. Het belangrijkste verschil is of er gebruik wordt gemaakt van een valstopapparaat of een valdemper. Hierdoor kunnen er in principe twee varianten worden gedefinieerd:

• Verankeringspunt - Valstopapparaat - Bevestigingsmiddel - Opvanggordel / Persoonlijke veiligheidsuitrusting
• Verankeringspunt - Bevestigingsmiddel - Valdemper - Opvanggordel / Persoonlijke veiligheidsuitrusting

Potentiële gevaren bij valstopsystemen

De volgende gevaren kunnen bij gebruik van een valstopsysteem levensbedreigend zijn en moeten worden vermeden:

• Opslaan op de grond
• Slingerbeweging
• Opslaan in de omgeving
• Falen van het bevestigingsmiddel door te hoge belasting (val over een rand)
• De minimale valhoogte van het systeem en de val-/werkhoogte zijn niet te combineren

Een nauwkeurige berekening van het valtraject met inachtneming van de minimale valhoogte van het gebruikte systeem en de valhoogte, de werklengte van de valdemper, mogelijke verschuiving van riemen en ogen, de doorbuiging van de kabel, de lichaamslengte en de controle van de rand- en kabelbescherming is noodzakelijk om levensgevaarlijke gevolgen van een val te voorkomen.

Professionele valstopsystemen leveren de noodzakelijke gegevens voor de correcte berekening en toepassing.

Voorbeeld valstopsysteem

Bij de valbeveiliging van dit schuine dak wordt een valstopsysteem gebruikt dat bestaat uit de volgende componenten:

• Kabelsysteem en dakhaak als verankeringsvoorzieningen
• Bevestigingsmiddel
• Valdemper
• Persoonlijke veiligheidsuitrusting

Dit systeem kan als bevestigingssysteem en als valstopsysteem worden ingezet. Bepalend daarvoor is de juiste instelling van de lengte van het bevestigingsmiddel door de gebruiker. Lees meer in ons referentie-artikel van het Volkshaus Zürich.